Các sòng bạc lợi dụng “game trực tuyến”
Gần đây, với sự phát triển ngày càng mạnh mẽ của công nghệ thông tin, internet đã hiện diện tại từng gia đình, mỗi chiếc điện thoại thông minh, dẫn đến việc cá độ trực tuyến bùng nổ. Hoạt động của các sòng bạc “online” rất đơn giản khi thông qua các trang web có ứng dụng game (web game), hoặc phần mềm được cài đặt trên máy tính, điện thoại, máy tính bảng. Người chơi có thể nạp tiền vào hệ thống để chơi, sau khi thắng có thể chuyển đổi trở lại thành tiền thực bằng nhiều hình thức khác nhau. Hoạt động này không hợp pháp tại Việt Nam, nhưng các “ông trùm” của các sòng bạc trực tuyến đã thông minh kết hợp với một số tổ chức để “rửa sạch” số tiền có được từ hoạt động phi pháp. Hoạt động của những đối tượng này rất khéo léo khi biết cách tận dụng các công nghệ thông tin tiên tiến “ẩn mình” trên internet, rất khó để phát hiện.
Theo tài liệu điều tra của Bộ Công an, đường dây tổ chức cá độ hàng nghìn tỷ qua mạng quy mô lớn được phát hiện vào giữa năm 2017 khi Công an tỉnh Phú Thọ nhận đơn trình báo của bà V.M.P (ở phường Nông Trang, TP Việt Trì) về việc bị một người sử dụng Facebook lừa đảo, chiếm đoạt 110 thẻ cào điện thoại trị giá 55 triệu đồng. Đồng thời, Công an tỉnh Phú Thọ cũng bắt giữ được Lê Văn Huy (sinh năm 1997, ở Quảng Trị) – người đã lừa đảo, chiếm đoạt tài sản của bà P. Qua cuộc đấu tranh, Huy đã khai sau khi chiếm đoạt 55 triệu đồng, thanh niên này đã đổi thành tiền ảo để cá độ trực tuyến qua hình thức trò chơi Rikvip. Từ đây, cuộc đấu tranh đã được mở rộng, và hợp tác giữa Cục An ninh mạng (Bộ Công an) và Công an tỉnh Phú Thọ đã dẫn đến bắt giữ, khám xét khẩn cấp những kẻ chủ mưu của tổ chức cá độ trực tuyến bao gồm: Nguyễn Văn Dương và Phan Sào Nam. Sau đó, Công an tỉnh Phú Thọ tiếp tục khởi tố, bắt tạm giam Nguyễn Thanh Hóa, nguyên Cục trưởng Cảnh sát phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao vì đã trực tiếp liên quan đến vụ án “Sử dụng internet để chiếm đoạt tài sản, tổ chức cá độ, mua bán trái phép hóa đơn và rửa tiền xảy ra tại Phú Thọ và một số tỉnh, thành phố”.
Theo Bộ Công an, đây là một vụ án cá độ trực tuyến quy mô lớn, có tính chất nghiêm trọng đặc biệt. Các đối tượng trong vụ án này đã tạo ra cổng “game bài” Rikvip từ ngày 18-4-2015, gồm 42 trò chơi mô phỏng các hình thức cá độ, hoạt động trái phép thông qua website rikvip.com, rikvip.vn. Từ tháng 8-2016, rikvip đổi tên thành Tip.club và có dạng các ứng dụng cho điện thoại và máy tính. Để tham gia, người chơi phải tạo tài khoản và nạp tiền để mua điểm ảo trong trò chơi, gọi là RIK, thông qua nạp thẻ viễn thông (Viettel, Mobifone, Vinaphone), nạp thẻ game (Zing, Gate, Vcoin, Megacard, GoCoin, Vcard), nạp từ tài khoản ngân hàng hoặc mua trực tiếp qua hệ thống đại lý. Sau khi thắng hoặc thua, người chơi có thể quy đổi RIK thành tiền, thông qua bán cho đại lý hoặc hiện vật có giá trị như thẻ viễn thông, thẻ game, nạp tài khoản điện thoại, thông qua các cổng trung gian thanh toán.
Phát hiện nhiều kẽ hở trong công tác phòng, chống tội phạm
Bên cạnh vụ cá độ trực tuyến hàng nghìn tỷ đồng vừa bị phát hiện, thực tế trên internet vẫn còn tồn tại hàng loạt sòng bạc trực tuyến khác núp bóng các trò chơi điện tử. Chỉ cần tìm kiếm từ khóa “chơi bài online kiếm tiền” trên internet sẽ xuất hiện rất nhiều trang web. Theo luật sư Trương Anh Tú (Đoàn Luật sư Hà Nội), hiện nay, các cổng game có trò chơi cá độ đang sử dụng mọi chiêu trò để thu hút người chơi. Những trò chơi có tính chất cá độ trong game online khiến người chơi trở thành con bạc mà không nhận ra, trong khi các cổng game lại lợi nhuận hàng nghìn tỷ từ người tham gia. Hiện nay, lĩnh vực internet đang được điều chỉnh bởi Nghị định 72/2013/NĐ-CP ngày 15-7-2013 và Thông tư 24/2014/TT-BTTTT ngày 29-12-2014. Theo đó, thông tư 24/2014/TT-BTTTT cấm “Lợi dụng việc cung cấp, sử dụng dịch vụ trò chơi điện tử để cá độ, tổ chức cá độ, lừa đảo, kinh doanh trái pháp luật hoặc các hành vi vi phạm pháp luật khác”. Việc cá độ trực tuyến được coi là việc sử dụng dịch vụ trò chơi điện tử để tổ chức cá độ, do đó hình thức này bị cấm theo quy định trên. Trên thực tế, khi tham gia vào các trò chơi cá độ này, người chơi thường phải nạp tiền thật vào, tức là “chơi ảo nhưng mất tiền thật”. Trong khi đó, thông tư 24/2014/TT-BTTTT đã quy định rõ ràng: “Vật phẩm ảo, đơn vị ảo, điểm thưởng chỉ được sử dụng trong phạm vi trò chơi điện tử và theo đúng mục đích mà doanh nghiệp đã báo cáo. Vật phẩm ảo, đơn vị ảo, điểm thưởng không phải là tài sản, không có giá trị quy đổi ngược lại thành tiền, thẻ thanh toán, phiếu thưởng hoặc các hiện vật có giá trị giao dịch bên ngoài trò chơi điện tử”. Vì vậy, việc nạp tiền thật để chơi các trò cá độ trực tuyến này cũng là hoạt động hoàn toàn bị cấm theo quy định của thông tư 24/2014/TT-BTTTT. Tuy nhiên, trên thực tế vẫn có nhiều trò chơi online vi phạm quy định này.
Bộ Công an cho rằng, hoạt động cá độ qua trò chơi bài sẽ rất khó thực hiện với quy mô lớn như Rikvip nếu không có các cổng trung gian thanh toán và các loại thẻ cào. Tiền chơi cá độ từ thẻ cào chiếm 97% tổng số tiền chơi cá độ thông qua các cổng trung gian thanh toán, trong đó, các doanh nghiệp viễn thông được hưởng từ 15,5% đến 16,3%. Việc quản lý hoạt động phát hành và sử dụng thẻ cào viễn thông lỏng lẻo khiến việc sử dụng thẻ cào dễ dàng trở thành phương tiện thanh toán cho các dịch vụ ngoài lĩnh vực viễn thông, tạo điều kiện cho các đối tượng tìm cách xây dựng hệ thống thanh toán phục vụ hoạt động cá độ trực tuyến.
Các cổng trung gian thanh toán đóng vai trò quan trọng trong hoạt động cá độ trực tuyến, nhưng việc quản lý vẫn còn rất lỏng lẻo, khiến các doanh nghiệp trung gian thanh toán như VNPT EPAY, Ngân Lượng, Home Direct, Giải trí số dễ dàng cung cấp dịch vụ cho game Rikvip/Tip.club và những người chơi cá độ trong thời gian dài. Điều đáng lưu ý là thiếu sự phối hợp pháp lý chặt chẽ, hoạt động này không được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam coi là hoạt động trung gian thanh toán để quản lý, trong khi Bộ Thông tin và Truyền thông không quản lý hoạt động thanh toán bằng thẻ cào. Việc quản lý hoạt động cung cấp dịch vụ cho thuê máy chủ, cho thuê chỗ đặt máy chủ, tên miền, đầu số cũng còn lỏng lẻo, các đối tượng tổ chức cá độ dễ dàng thuê chỗ đặt máy chủ, đường truyền Internet, IP, tên miền, kể cả tên miền quốc gia (.vn) từ các doanh nghiệp trong nước (VNPT, Viettel, Công ty cổ phần Mắt Bão, Công ty GMO Runsystem…); dễ dàng thuê các đầu số tổng đài của FPT để “chăm sóc khách hàng” và sử dụng dịch vụ tin nhắn thương hiệu của Công ty cổ phần truyền thông VMG để quảng bá Rikvip/Tip.club qua tin nhắn.
Bên cạnh đó, hoạt động cá độ có sự bảo kê của nguyên Cục trưởng Phòng chống tội phạm công nghệ cao (Bộ Công an) Nguyễn Thanh Hóa cũng là bài học để công an xem xét lại công tác kiểm tra, giám sát cán bộ, đặc biệt cán bộ có vị trí quan trọng. Vụ án đã khiến dư luận không khỏi băn khoăn rằng, tại sao người đảm nhiệm trọng trách đấu tranh với tội phạm sử dụng công nghệ cao lại bảo kê cho đường dây hoạt động trong một thời gian dài.